Loãng xương là một bệnh lý phổ biến ở người lớn tuổi. Bệnh tiến triển âm thầm, không có triệu chứng rõ ràng. Nếu không phát hiện kịp thời, loãng xương có thể dẫn đến gãy xương, tàn phế và mất khả năng lao động. Do đó, việc đo loãng xương trở nên cần thiết để phát hiện và điều trị kịp thời. Bài viết này của phòng khám DRHIP sẽ cung cấp thông tin chi tiết về phương pháp đo loãng xương bằng máy DEXA, từ nguyên lý hoạt động đến ứng dụng và ưu điểm của nó.
Đo loãng xương (BMD) là gì?
Đo loãng xương (BMD – bone mineral density) là phương pháp đo lường khối lượng xương. Nó giúp xác định tình trạng loãng xương của người bệnh và đưa ra biện pháp điều trị phù hợp. Việc đo BMD hiện nay chủ yếu sử dụng máy DEXA, được coi là tiêu chuẩn vàng trong chẩn đoán loãng xương.
Máy DEXA (dual energy x-ray absorptiometry) sử dụng tia X cường độ thấp để đánh giá mật độ xương. Phương pháp này cung cấp thông tin chính xác về mật độ khoáng của xương. DEXA giúp xác định tình trạng sức khỏe xương, phát hiện bệnh và theo dõi hiệu quả điều trị.
>> Xem thêm: Điểm Mặt Những Triệu Chứng Loãng Xương Thường Gặp
Nguyên lý của phương pháp đo loãng xương DEXA
Máy DEXA sử dụng tia x kép có năng lượng thấp. Tia x sẽ đi qua vùng xương cần đo, bị hấp thụ nhiều hơn khi qua mô xương dày. Khi mật độ xương cao, tia x ít đi qua hơn. Ngược lại, mật độ xương thấp sẽ cho tỷ lệ tia x đi qua cao hơn. Dựa vào điều này, mật độ xương có thể được tính toán trong từng vùng.
Ứng dụng của phương pháp đo loãng xương DEXA trong thực tiễn
Phương pháp đo DEXA có nhiều ứng dụng trong thực tế. Nó giúp:
- Đo thành phần cơ thể: Xác định các khối cơ, mỡ và xương.
- Phát hiện nguy cơ loãng xương: Phát hiện các bệnh liên quan đến mất canxi, giúp nhận biết nguy cơ loãng xương.
- Chẩn đoán mức độ loãng xương: Đánh giá tình trạng loãng xương hiện tại và dự đoán nguy cơ trong tương lai.
- Theo dõi hiệu quả điều trị: Giúp bác sĩ theo dõi và điều chỉnh phác đồ điều trị phù hợp.
>> Xem thêm: Tìm Hiểu Tiêu Chuẩn Phân Độ Loãng Xương Để Chuẩn Đoán Xác Định Loãng Xương
Ưu điểm nổi bật khi đo loãng xương bằng phương pháp DEXA
Việc đo loãng xương bằng DEXA có nhiều ưu điểm, bao gồm:
- Thời gian thực hiện ngắn: Chỉ mất 15 – 20 phút để hoàn thành. Phương pháp này không xâm lấn và không cần gây mê.
- An toàn: Cường độ tia x cực thấp, ít hơn 1/10 liều chụp x-quang ngực. Điều này đảm bảo an toàn cho bệnh nhân và nhân viên thực hiện.
- Độ chính xác cao: DEXA được xem là tiêu chuẩn “vàng” trong chẩn đoán loãng xương. Kết quả của nó rất chính xác.
- Phương pháp tiện lợi: DEXA quét toàn bộ cơ thể, không chỉ đo tại một điểm. Điều này giúp đánh giá tổng quát hơn về tình trạng xương.
Chỉ định đo loãng xương bằng phương pháp DEXA
Theo hội loãng xương mỹ (NOF), những đối tượng sau cần được chỉ định đo chất lượng xương:
- Nữ ≥ 65 tuổi và nam ≥ 70 tuổi.
- Nữ mãn kinh và nam từ 50 – 69 tuổi: Những người có yếu tố nguy cơ loãng xương.
- Nữ mãn kinh và nam ≥ 50 tuổi: Đặc biệt nếu có gãy xương trước đó.
- Người đang theo dõi và điều trị loãng xương.
>> Xem thêm: Tìm Hiểu Nguyên Nhân Và Các Triệu Chứng Bệnh Loãng Xương Ở Người Cao Tuổi
Các loại máy đo loãng xương
Hiện nay, có hai loại máy DEXA phổ biến:
- Máy DEXA trung tâm: đây là thiết bị lớn, có khả năng đo độ đậm xương tại các vị trí quan trọng như cột sống và xương chậu.
- Máy DEXA ngoại biên: loại thiết bị nhỏ, di động, dùng để đo độ đậm xương tại các vị trí như cổ tay, gót chân hoặc ngón tay.
Các vị trí đo loãng xương
Đối với bệnh nhân thông thường, các vị trí đo mật độ xương bao gồm:
- Cột sống thắt lưng: đo tại các đốt sống l1-l4. Những đốt sống bất thường sẽ không được phân tích.
- Xương vùng hông: bao gồm cổ xương đùi. Hai vùng khảo sát này sẽ cho kết quả chính xác hơn.
Ngoài ra, có thể đo tại các vị trí khác như đầu dưới xương cẳng tay nếu cần thiết.
Tiêu chuẩn chẩn đoán bệnh loãng xương
Sau khi đo, máy DEXA sẽ đưa ra hai chỉ số quan trọng:
- Chỉ số T-score: so sánh mật độ xương của bệnh nhân với mật độ xương cao nhất của dân số. Chỉ số này giúp bác sĩ đánh giá tình trạng loãng xương.
- Chỉ số X-score: đánh giá mật độ xương của bệnh nhân so với độ tuổi. Z-score cho biết nếu bệnh nhân có mật độ xương bình thường hay không.
>> Xem thêm: Lời Khuyên Hữu Ích Từ Chuyên Gia Giúp Theo Dõi Điều Trị Loãng Xương Hiệu Quả
Phân loại theo T-score
- Xương bình thường: T-score ≥ -1.
- Thiếu xương (osteopenia): -1 > T-score > -2.5.
- Loãng xương (osteoporosis): T-score ≤ -2.5.
- Loãng xương nặng: T-score ≤ -2.5 và có tiền sử gãy xương.
Ý nghĩa của việc đo loãng xương
Việc đo loãng xương có ý nghĩa rất lớn trong việc bảo vệ sức khỏe. Nó giúp phát hiện bệnh sớm, từ đó có biện pháp điều trị hiệu quả. Nhờ đó, người bệnh có thể duy trì chất lượng cuộc sống tốt hơn.
Tóm lại, việc đo loãng xương bằng phương pháp DEXA không chỉ là một bước quan trọng trong việc chẩn đoán mà còn giúp định hình quá trình điều trị cho bệnh nhân. Nếu bạn thuộc nhóm có nguy cơ cao, hãy đến các cơ sở y tế uy tín như phòng khám dr knee để được kiểm tra và chăm sóc sức khỏe tốt nhất.
