Phân độ loãng xương là một vấn đề sức khỏe ngày càng được nhiều người quan tâm, đặc biệt ở những người cao tuổi. Để chẩn đoán chính xác tình trạng loãng xương, việc đo mật độ khoáng xương là rất quan trọng. Trong bài viết này, phòng khám DRHIP sẽ giải thích quy trình chẩn đoán, tiêu chuẩn phân độ loãng xương, và cách phòng ngừa tình trạng này thông qua chế độ ăn uống.
Chẩn đoán xác định loãng xương
Khi khám và điều trị loãng xương, bác sĩ sẽ xem xét tiền sử bệnh, yếu tố nguy cơ và triệu chứng. Triệu chứng cơ năng như đau xương, đau ngực, và khó thở cần được lưu ý. Ngoài ra, triệu chứng thực thể như gù vẹo cột sống, giảm chiều cao, và gãy xương cũng không thể bỏ qua.
Để xác định loãng xương, đo mật độ chất khoáng trong xương (bone mineral density – BMD) là bước không thể thiếu. Bmd là một chỉ số đo lượng mô khoáng, chủ yếu là canxi và photpho trong xương. Kỹ thuật DEXA (dual energy x-ray absorptiometry) là phương pháp phổ biến nhất để đo mật độ xương. Kỹ thuật này sử dụng tia x kép có năng lượng thấp để đo mật độ chất khoáng ở các vị trí như xương cột sống, cổ xương đùi, và xương cẳng tay.
Khi tia x đi qua xương, mật độ cao hơn sẽ cản trở tia x nhiều hơn, khiến hình ảnh trên phim trở nên trắng hơn. Ngược lại, mật độ thấp cho phép tia X xuyên qua nhiều hơn, làm cho hình ảnh trở nên tối hơn. Điều này giúp bác sĩ xác định được tình trạng loãng xương và dự đoán nguy cơ gãy xương.
>> Xem thêm: Điểm Mặt Những Triệu Chứng Loãng Xương Thường Gặp
Tiêu chuẩn phân độ loãng xương
Tiêu chuẩn phân độ loãng xương được quy định như sau:
- Xương bình thường: T score ≥ -1 sd
- Thưa xương: -2,5 sd < T score < -1 sd
- Loãng xương: T score ≤ -2,5 sd
- Loãng xương nặng: T score -2,5 sd kèm theo gãy xương
Ở đây, SD là độ lệch chuẩn so với giá trị T score trung bình của người trưởng thành khỏe mạnh từ 20 đến 35 tuổi.
Phân biệt giữa các tình trạng xương
Xương bình thường
Xương bình thường có mật độ chất khoáng gần bằng với xương của người trưởng thành khỏe mạnh. Tình trạng này cho thấy xương vẫn trong tình trạng tốt và không cần phải can thiệp điều trị.
Thưa xương
Thưa xương là tình trạng mất chất khoáng nhưng chưa đủ để chẩn đoán là loãng xương. Ở giai đoạn này, cần thực hiện các biện pháp thay đổi lối sống, bổ sung thực phẩm giàu vitamin D và canxi, cùng với luyện tập thể dục để làm chậm quá trình tiêu xương.
Loãng xương
Loãng xương được chẩn đoán xác định khi mật độ xương giảm đáng kể. Ở giai đoạn này, không chỉ thay đổi thói quen sống là đủ mà cần sử dụng thuốc làm chậm và ức chế quá trình tiêu xương. Đồng thời, người bệnh cần được theo dõi thường xuyên để đánh giá tình trạng bệnh.
>> Xem thêm: Tìm Hiểu Nguyên Nhân Loãng Xương Và Các Triệu Chứng Thường Gặp
Mối quan hệ giữa các vị trí xương
Mật độ chất khoáng ở một vị trí không thể phản ánh mật độ ở các vị trí khác. Vì vậy, nếu một người có loãng xương ở gót chân, không có nghĩa là các vị trí khác cũng bị ảnh hưởng. Cần sử dụng máy đo mật độ xương toàn thân để có cái nhìn tổng quát về sức khỏe xương.
Máy đo mật độ xương
Máy đo mật độ xương toàn thân
Máy DXA là phương pháp chính xác nhất để đo mật độ xương. Bệnh nhân nằm trên bàn máy, và máy sẽ di chuyển để đo lường sự hấp thụ tia x. Kết quả sẽ cung cấp thông tin về mật độ khoáng xương tại các vùng như cột sống, cổ đùi và cổ chân. Máy dxa có độ chính xác cao và thời gian xét nghiệm nhanh.
Máy đo mật độ xương ngoại vi
Máy đo ngoại vi có độ chính xác thấp hơn và thường chỉ cung cấp thông tin tại các điểm cụ thể. Chúng có thể được sử dụng như công cụ sàng lọc hoặc theo dõi sự thay đổi cục bộ trong mật độ xương, nhưng không thể thay thế cho máy dxa.
Đối tượng cần đo mật độ xương
Loãng xương tiến triển âm thầm, nên việc phát hiện sớm là rất cần thiết. Những người sau đây nên được đo mật độ xương:
- Phụ nữ trên 65 tuổi và nam trên 70 tuổi.
- Phụ nữ tiền mãn kinh và sau mãn kinh.
- Phụ nữ đã phẫu thuật cắt buồng trứng.
- Người có bệnh lý kèm theo như viêm khớp dạng thấp, đái tháo đường.
- Người dùng thuốc làm tăng nguy cơ mất xương.
>> Xem thêm: Tìm Hiểu Nguyên Nhân Và Các Triệu Chứng Bệnh Loãng Xương Ở Người Cao Tuổi
Chế độ ăn giàu vitamin D và canxi
Chế độ ăn uống đầy đủ vitamin d và canxi là cần thiết để duy trì sức khỏe xương. Dưới đây là những thực phẩm giàu canxi và vitamin d:
Thực phẩm giàu canxi
- Sữa và sản phẩm từ sữa: Sữa tươi, phô mai, sữa chua.
- Rau xanh: Cải xoăn, bok choy, cải bắp.
- Hải sản: Cá hồi, cá mòi, và sardine (có xương).
- Đậu và hạt: Đậu nành, hạt chia, hạt lanh.
Thực phẩm chứa vitamin D
- Thực phẩm tự nhiên: Cá hồi, cá mòi, mỡ cá.
- Thực phẩm bổ sung vitamin D: Sữa bổ sung vitamin D, thực phẩm chức năng.
- Ánh sáng mặt trời: Cần tăng cường thời gian tiếp xúc với ánh sáng mặt trời để tổng hợp vitamin d tự nhiên cho cơ thể.
>> Xem thêm: Lời Khuyên Hữu Ích Từ Chuyên Gia Giúp Theo Dõi Điều Trị Loãng Xương Hiệu Quả
Một số lưu ý khi đo mật độ xương
Trước khi thực hiện đo mật độ xương, cần chú ý một số điều sau:
- Ngừng sử dụng thuốc: Nếu có thể, người bệnh nên ngừng sử dụng các loại thuốc có ảnh hưởng đến mật độ xương trước khi kiểm tra.
- Tư thế đo: Đảm bảo tư thế của bệnh nhân là đúng để có kết quả chính xác.
- Theo dõi định kỳ: Để đánh giá hiệu quả điều trị và tiến triển của bệnh, người bệnh cần thực hiện đo định kỳ.
Phân độ loãng xương là bước quan trọng trong việc đánh giá và điều trị bệnh. Đo mật độ xương giúp bác sĩ đưa ra chẩn đoán chính xác, từ đó có kế hoạch điều trị hợp lý. Thực hiện chế độ ăn uống khoa học và theo dõi sức khỏe xương là cách hiệu quả để phòng ngừa loãng xương.
Hy vọng bài viết này đã cung cấp những thông tin cần thiết để bạn hiểu rõ hơn về tình trạng loãng xương và cách chăm sóc sức khỏe xương của mình.
